ભૂલના મત

સ્તન ના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે જાગૃત રહો

શરીરના દરેક અવયવ ખુબ જ મહત્વના છે, તેની યોગ્ય સંભાળ એ એક માત્ર ઉપાય છે. પણ સ્તન એ સ્ત્રીનું ખૂબજ મહત્વનું અંગ છે માટે તેની યોગ્ય સંભાળ રાખવી અને એના પ્રત્યે જાગૃત થવું એ વધારે મહત્વનું છે. સ્ત્રીને તેના જીવનકાળ દરમિયાન સ્તન કેન્સર થવાની શક્યતા રહેલી છે.
તમારા સ્તન તપાસવાની કોઈ સાચી કે ખોટી રીત નથી. પરંતુ તે જાણવું અગત્યનું છે કે તમારા સ્તન સામાન્ય રીતે કેવા દેખાય છે અને અનુભવે છે. આ રીતે, તમે કોઈપણ ફેરફારોને ઝડપથી શોધી શકો છો અને જો તેમાં કોઈપણ પ્રકાર નો ફેરફાર દેખાય છે તો તે તમારા ડૉક્ટરને જાણ કરી શકો છો.

સ્તન કેન્સરના પરિબળો ખુબ જોખમી હોય છે. જેથી કરીને અમૂક સ્ત્રીઓને સ્તન કેન્સર થવાનું જોખમ વધી જાય છે. આ પરીબળોની જાણકારી હોવી ખુબ જ જરૂરી છે. જેના માટે નીચે આપેલા સાવચેતીના પગલા લઇ શકાય અને વહેલું નિદાન થઇ શકે.

મેદસ્વીપણુ, જીવનશૈલીમાં સ્થૂળતા, કસરતનો અભાવ, ખોરાકમાં લીલા શાકભાજી – ફળોનો અભાવ.
વારસાગતરીતે જો સ્તન કેન્સર થયું હોય અને ૫૦ વર્ષ કરતાં નાની ઉંમરે થયું હોય તો જોખમ વધારે છે.
એક સ્તનમાં કેન્સર થયું હોય તો બીજા સ્તનમાં થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
સ્તનનો વિકાસ અને કાર્યનું નિયમન કરતાં રંગસૂત્રો BRCA1 અને BRCA2માં ઉદ્‌ભવતી ખામી.
જેમને આ પરીબળો લાગુ પડે, તેવી સ્ત્રીઓને 35 વર્ષની ઉંમરથી સ્તન તપાસ કરાવવું જોઇએ.

પ્રાથમિક તબક્કે (Early Detection) નિદાન:

સ્તનની સ્વ તપાસ (Self breast examination): દર મહિને માસીક આવતું હોય તો તેમણે, માસીક પતી ગયા પછી એક દિવસ, બતાવ્યા પ્રમાણે પોતાના સ્તનની સ્વતપાસ કરવી. આનાથી Locally Advanced Breast Cancer (LABC) થતુ અટકાવી શકાય.

મેમોગ્રાફી : આ એક પ્રકારનો સ્તનનો વિશિષ્ટ મશીન દ્વારા લેવાતો એક્સ-રે છે. તેમાં ખૂબ પ્રાથમિક તબક્કે (in situ) કેન્સરનું નિદાન થઇ શકે છે. સામાન્ય રીતે ૪૫ વર્ષની ઉંમર પછી કરવામાં આવે છે. નાની ઉંમરે જોખમ વધુ હોય તો એમ.આર.આઇ. કરી શકાય. મેનોપોઝ પછી સ્ત્રીઓ મેમોગ્રાફી કરાવવી. જો નોર્મલ હોય તો ત્રણ વર્ષે ફરી કરાવવી જરૂરી છે.

Clinical Breast Exam– નિષ્ણાંત ડોક્ટર દ્વારા સ્તનની તપાસ જે : જે સ્ત્રીઓમાં જોખમી પરીબળો લાગુ પડે તેમણે દર વર્ષે એક વખત ડોક્ટર પાસે સ્તનની તપાસ કરાવવી જરૂરી છે.

સ્તન કેન્સરના ચિન્હો જે સ્વતપાસમાં (Breast Self Examination) જોઇ શકાય:

• કોઇપણ પ્રકારની સ્તનમાં ગાંઠ અનુભવવી
• સ્તનના આકાર, કદમાં ફેરફાર લાગવો
• ડીંટીનું (Nipple) અંદર ખેંચાઇ જવું
• ડીંટી (Nipple)માંથી પાણી કે લોહી જેવું પ્રવાહી નીકળવું
• ડીંટી ઉપર વારંવાર પડતી ચાંદી અને ખંજવાળ આવવી

જો તમને નીચેનામાંથી કોઈ ફેરફાર દેખાય તો સ્તનકેન્સર ના અનુભવી નિષ્ણાત ડોક્ટરનો સંપર્ક કરો:

• તમારા સ્તનના કદ, રૂપરેખા અથવા આકારમાં ફેરફાર.
• તમારા સ્તન પર ચામડીના દેખાવ અથવા લાગણીમાં ફેરફાર, જેમ કે પકરિંગ અથવા ડિમ્પલિંગ, ફોલ્લીઓ અથવા લાલાશ.
• એક સ્તન કે બગલમાં એક નવો ગઠ્ઠો, સોજો, જાડું થવું અથવા ગઠ્ઠોવાળો વિસ્તાર જે પહેલા ન હતો.
• તમારા સ્તનની ડીંટીમાંથી પ્રવાહીનું સ્રાવ. સ્તનની ડીંટડીની સ્થિતિમાં કોઈપણ ફેરફાર, જેમ કે તમારા સ્તનની ડીંટડી ખેંચવામાં આવે છે અથવા અલગ રીતે નિર્દેશ કરે છે.
• ફોલ્લીઓ (ખરજવું જેવી), પોપડો, ખંજવાળ અથવા ખંજવાળ ત્વચા અથવા તમારા સ્તનની ડીંટડી પર અથવા તેની આસપાસ લાલાશ.

જો કે, જો તમને તમારા સ્તનમાં ફેરફારો જોવા મળે છે જે તમારા માટે સામાન્ય નથી, તો શક્ય તેટલી વહેલી તકે ડૉક્ટર ની સલાહ લેવું શ્રેષ્ઠ છે. આનું કારણ એ છે કે સ્તન કેન્સરને બાકાત રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે. જો કેન્સર શોધી કાવામાં આવે, તો શક્ય તેટલી ઝડપથી યોગ્ય સારવારનું આયોજન કરવું જોઈએ. સમયસર કેન્સર ની સારવાર કેન્સર થી બચવા માં મદદરૂપ થઇ શકે છે.

નાની ગાંઠ હોય અથવા મેમોગ્રાફી દ્વારા નિદાન થયું હોય તેવું કેન્સર મટાડવું ખૂબ સરળ છે. ફક્ત ગાંઠનો ભાગ કાઢીને સ્તન બચાવી શકાય (Breast conservation) જો કોઇ અન્ય કારણસર સ્તન કાઢી નાખવું પડે, તો સ્તનનો આકાર ઉપસાવી શકાય છે. આને Onco plastic surgery કહે છે.

એપોલો સીબીસીસી કેન્સર કેયરમાં કેન્સર સામે લડત આપવા માટે વિશ્વસ્તરીય ઓન્કો પ્લાસ્ટિક સર્જન, મેડિકલ ઓન્કોલોજિસ્ટ, રેડિયેશન ઓન્કોલોજિસ્ટ, પ્લાસ્ટિક સર્જન, અને ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ નિષ્ણાતની ટીમ હંમેશા તૈયાર હોય છે.

જો તમને તમારા શરીરમાં કોઈ પણ પ્રકાર ના અસામાન્ય લક્ષણો દેખાય તો ડૉક્ટરને તાત્કાલિક મળવું મહત્વપૂર્ણ છે. એપોલો સીબીસીસી સ્તન કેન્સર જાગૃતિના અભિગમને પ્રોત્સાહિત કરે છે.